Krupy

Wieś położona 6 km na południowy wschód od Darłowa w pobliżu dużego kompleksu Starokrakowskich Lasów. W południowej części wsi przepływa struga Krupianka.

Pierwsze ślady pobytu człowieka w okolicach Krup pochodzą z okresu kultury tardeunaskiej sprzed około 5000 lat, co potwierdzają znalezione krzemienne grociki trapezowe. Jako słowiańska osada, Krupy po raz pierwszy zostały wzmiankowane w źródłach historycznych po 1322 roku, kiedy to miasto Darłowo wykupiło i przyłączyło do swoich posiadłości wieś Zielnowo, a wkrótce również Krupy. Już w 1330 roku istniał w Krupach kościół parafialny, do którego parafii przynależało sąsiednie Zielnowo. Z okresu po 1322 roku pochodzi pierwsza wzmianka o wsi. Dalsze informacje historyczne wskazują, że sekretarz Rady Miejskiej Darłowa o imieniu Mikołaj pełnił funkcję plebana w Krupach w latach 1387-1410. Wykaz danin biskupa kamieńskiego z 1493 roku zalicza Krupy jako wieś miejską należącą do Okręgu Darłowo. W 1497 roku wieś została dotknięta największą powodzią w dziejach Ziemi Darłowskiej, połączoną z wielkim sztormem, podczas którego wiatr przewrócił miejscowy wiatrak. Za panowania księcia Barnima XII doszło do kolejnego nieszczęścia - 17 listopada spalił się wiatrak, a mieszkańcy Krup i okolicy otrzymali nakaz mielenia zboża w młynie książęcym w Darłowie do czasu jego odbudowy. W okresie rządów ostatniego księcia Pomorza Zachodniego Bogusława XIV w 1614 roku we wsi mieszkało 24 gospodarzy i 6 zagrodników, gospodarujących na 66 włókach ziemi.

W latach 1740-1945 wieś znajdowała się pod panowaniem pruskim, a następnie niemieckim.

Po II wojnie światowej w latach 1954-1968 Krupy były siedzibą władz gromady o tej samej nazwie, po czym znalazły się w gromadzie Darłowo. W różnych okresach administracyjnych wieś należała do województwa koszalińskiego (1950-1998), a następnie do utworzonego województwa zachodniopomorskiego.

11 sierpnia 2011 na miejscowym cmentarzu pochowany został były wicepremier i lider Samoobrony Andrzej Lepper. W uroczystościach pogrzebowych o charakterze państwowym wzięli udział m.in. były prezydent Lech Wałęsa, a także ambasador Republiki Białorusi w RP Wiktar Hajsionak.

Przez Krupy przebiega czarny Szlak Zabytków Średniowiecza i Szlak Cystersów w Gminie Darłowo.

 

Inne nazwy: Grůbenhaghen, Grubenhaghen, Grupenhagen, Grubenhagen, Gruppenhagen, Halinowo.

Miejsca, które warto zobaczyć/zwiedzić:

• kościół pw. M. B. Ostrobramskiej, gotyk, XIV/XIX wiek
• cmentarz przykościelny
• barokowa ambona i ołtarz, XVI wiek
• zagroda nr 26: dom szachulcowy z 1. ćw. XVIII wieku, przebudowany na pocz. XIX, XIX/XX wieku; budynek bramny szachulcowy z 1812 roku
• zagroda nr 28: murowany dom, dawniej szachulcowy z 1837 roku; murowano-szachulcowy budynek bramny z 1819 roku; szachulcowa stodoła z 1810 roku; szachulcowa piekarnia z 1-go ćwierćwiecza XIX wieku