Bogusław X Wielki

Tytuł:
książę na Szczecinie i Słupsku 1474 r., na Wołogoszczy 1478 r., książę pomorski

Urodzony:
03.06.1454

Zmarł:
05.10.1523 w Szczecinie

Rodzice:
Eryk II
Zofia

Współmałżonka:
Małgorzata (od ok. 1477 r., c. elektora brandenburgii)
Anna (od 02.02.1491 r., c. Kazimierza Jagiellończyka) - dzieci: 1. Anna, 2. Jerzy I, 3. Kazimierz, 4. Elżbieta, 5. Barnim, 6. Zofia, 7. Barnim XI, 8. Otto, 9. Krzysztof

Syn Eryka II z linii książąt słupskich. Od 1478 r. był władcą zjednoczonego księstwa zachodniopomorskiego. Podniósł znaczenie Szczecina do rangi Stolicy księstwa ze stałą siedzibą władcy i instytucji państwowych. Z tego powodu, jak i z racji ożenku księcia z polską królewną Anną Jagielonką, córką Kazimierza Jegiellończyka, wzniósł dwupiętrowy Duży Dom w miejscu budowy rozpoczętej przez Kazimierza V.

Już na krótko przed śmiercią ojca (1474) współrządził księstwem. Wkrótce zmarł też jego brat Kazimierz.

W 1474 r., na zjeździe stanów w Stargardzie Bogusław potwierdził wszystkie przywileje stanowe. Wraz z matką, księżną Zofią przyjął hołd z części księstwa przed-odrzańskiego, przy czym matka zrzekła się władzy na rzecz syna. W 1475 r. w Wołogoszczy przyjął też hołd z części Pomorza Zachodniego, z tym że Barth i Rugią zarządzał stryj Bogusława, Warcisław X. Ze stryjem Warcisławem i matką Zofią uzgodnił wspól­ną walkę przeciw Brandenburgii. W 1476 r. spotkał się pod Malborkiem z Kazimierzem Jagiellończykiem, który go pasował na rycerza. W 1478 r. zmarł Warcisław X i wówczas Bogusław stał się władcą całego Pomorza. W tym samym czasie, za pośrednictwem króla polskiego, doszło do porozumienia między Brandenburgią a Bogusławom X, a w 1479 r. zawarty został pokój. W 1491 r. w dwa lata po śmierci żony, córki elekta brandenburskiego ożenił się Bogusław z Anną, córką Kazimierza Jagiellończyka. Przed przybyciem królewny Anny na Pomorze przebudował zamek w Szczecinie.

W 1496 r. wyruszył Bogusław do Ziemi Świętej. W trakcie podróży spotkał się z wieloma wybitnymi książętami oraz z cesarzem Maksymilianem I i papieżem Aleksandrem VI. W czasie jego nieobecności państwem rządziła jego żona Anna.

Od 1504 r. Bogusław rozważał przez wiele lat zamiar poddania całego Księstwa Za­chodniopomorskiego w lenno królowi polskiemu na warunkach trudnych do przyjęcia dla strony polskiej. Gdy próby te nie powiodły się, złożył w 1521 r. hołd lenny cesarzowi Karolowi V. Stał się zatem księciem Rzeszy, aby w ten sposób uwolnić się od pretensji książąt brandenburskich, którzy od wielu już lat usiłowali podporządkować sobie Księ­stwo Zachodniopomorskie.

Bogusław X zwany Wielkim zjednoczył Pomorze. Zadanie miał ułatwione, gdyż inni Gryfici wymarli. W czasie sprawowania władzy zlikwidował rozbój na drogach, ożywił handel, uporządkował finanse, zreformował dwór i zarząd księstwa, umocnił władzę książęcą przez utworzenie sądu nadwornego, centralnej administracji, kancelarii i urzędu marszałka. Wzmocnił też siłę obronną państwa, utworzył książęcą mennicę. Przebudował i odnowił zamek w Szczecinie.

Zmarł w 1523 r. Pochowany został w kościele św. Ottona w Szczecinie.